Fas'ın Sıvı Altını; Argan (Ağacı) Yağı

Argan Ağacının meyvelerinden tıp ve kozmetik dallarında çok faydaları olduğundan son zamanlarda meşhur hale gelen bir ağaç. Ayrıca yüksek oranda E vitamini ve yüksek oranda antioksidan özelliğine de sahip olmasıyla deriyi gençleştirdiği de söylenmektedir.

Cezayir'de öğrendiğim bu ağaç dünyada belli bir bölgede yetişiyor. Sadece Fas ve Cezayir’de doğal olarak yetişen Argan Ağacı (argania spinosa), keçilerin pisliği ve Berberi kadınlarının el becerisi ile yağı üretiliyor. 

Keçilerin Merası

Söğüt dalına yuva yapmış mandanın şarkısını biliyorsunuz ama bu inatçı keçiler ağacın üzerinde ne işi var diyebilirsiniz… Keçiler meyvesini çok seviyorlar.

Cezayir’in batısındaki Tindouf bölgesinde ve Fas’ın güney batı bölgelerinin kuraklığına mükemmel bir şekilde adepte olmuş, 150-200 yıl yaşayabilen çok dayanıklı argan ağacı kurak mevsimlerde hayatta kalabilmek için köklerini 30 metre derinliğe kadar uzatıp yer altı sularına ulaşabiliyor.

Köklerinin su bulmak için çok derinlere kadar büyümesiyle toprağa tutunarak erozyonun önlenmesine yardım ediyor. Kuraklık daha da uzarsa yapraklarını döküp bir tür uykuya yatıyor, geçici olarak büyümesini durduruyor. Yüzlerce yıldır bölgedeki 120 civarında Berberi köyünün en önemli gelir kaynağı bu ağaç. Gölgesinde arpa yetişiyor, kökleri erozyonu önlüyor, kerestesi inşaatta ve yakıt olarak kullanılıyor. Sahra Çölü'nün hemen kenarındaki uygunsuz iklim koşulları yüzünden ancak iki yılda bir veren sarı, kayısı büyüklüğündeki meyvelerinden sözü edilen o mucize yağ elde ediliyor. Ancak meyvelere ulaşabilmek hayli zor. Zira bu ağaç türü meyvelerini korumak adına güçlü bir savunma sistemi geliştirmiş. Dalların arasına gizlenmiş meyvelere uzanmak isteyenler, her biri parmak uzunluğunda sert dikenlerden oluşan bir tür iğneli fıçıya girmiş gibi oluyorlar. Dalları son derece kırılgan olduğundan ağacı sarsarak meyveleri düşürmek de mümkün değil. Argan ormanları devletin koruması altında olduğundan ağaçları sallamak da yasak. Bu tedbirlere rağmen yavaş yavaş soyu tükenen Argan ağaçlarının kullanım hakkı zarar vermemek kaydıyla Berberilere tanınmış. Yüksek kozmetik ve gastronomik değerinden dolayı Fas'ın sıvı altını diye adlandırılan argan yağı yüzyıllar boyunca bu bölgenin Berberi kadınları tarafından üretilmektedir.

Cezayirliler bu ağacı geleceğe miras olarak kalması gerektiğini söylüyorlar. Ağacına keçilerin ve meyvesinin ilginç olduğunu söyleyebiliriz.