Orman Ürünleri Sektörünün İncelenmesi (Ortadoğu ve Rusya Krizi Sonrasında İthalat ve İhracat Durumu Hakkında)

Ülkemizde, diğer birçok sektörde olduğu gibi kereste konusunda da ithal ürünler yer almaktadır. Kerestenin kullanıldığı sektörlerde, kolay işlenen, yumuşak olan keresteler daha kullanışlıdır.

Türkiye’de ki Orman Ürünleri firmaları kereste, tomruk ithalatının yanı sıra Brezilya, Rusya ve Ukrayna’dan Plywood[1], Almanya ve Bulgaristan’dan OSB ithal etmekte olup Türkiye genelinde toptan ve perakende satış organizasyonları yapmaktadırlar.

Ülkemizde, diğer birçok sektörde olduğu gibi kereste konusunda da ithal ürünler yer almaktadır. Kerestenin kullanıldığı sektörlerde, kolay işlenen, yumuşak olan keresteler daha kullanışlıdır. Bu tür kerestelerin elde edildiği ağaçların hangi ülkelerde çok olduğuna göre ithal edilen ülkeler de farklılık göstermektedir. İthal kerestelerin ağaçları çoğunlukla ülkemizde de yetişmektedir ama yetersizlik söz konusu olacak ki daha çok üretilen ülkelerden ithal edilmektedir. İthal keresteler kendi içerisine birçok çeşittedir ve her birinin özelliği, ithal edildiği ülke farklı olabilmektedir.

Hangi Kereste Nereden İthal Edilmektedir?

Bir ormancı olarak hangi orman emvalinin nereden ithal edildiğini biraz daha detaylı inceleyelim.

Ladin: Ladin ağacının kerestesi sıklıkla Rusya’dan ithal edilmektedir. Rusya’nın Kirov, Perm ve Karelya civarlarından sıklıkla elde edilen ladinin diğer ismi beyaz çamdır. Ladin keresteleri genellikle mobilya sektöründe kullanılmaktadır. İthal kereste denince akla ilk gelen isimlerdendir ve mobilya dışında kapı imalatında, lamine üretiminde kullanılır. Kolay işlenen ve yumuşak olan ladin, Rusya dışında Bulgaristan ve Avusturya’dan temin edilmektedir.

Çam: Ülkemizde de kolaylıkla bulunmasına rağmen talep dolayısıyla birçok dış ülkeden ithalatı yapılan kereste türlerinden bir tanesidir. Çam ağacından üretilen keresteler de tıpkı ladin gibi başta mobilya yapımında, kapı ve pencere doğramalarında kullanılmaktadır. Çam ağacı kerestesi de başta Rusya’dan ithal edilmek üzere birkaç ülkede kolaylıkla bulunabilir.

Meşe: İthal kereste cinslerinden birisi de meşedir. İthalatında Amerika Birleşik Devletleri’nin doğru civarı ilk sıralarda yer almaktadır. Yetişme koşulları sebebiyle bölgede bol miktarda meşe ağacı yer almaktadır. Yetiştirme şartlarından olsa gerek buradan gelen meşe keresteleri, yüksek kalitedeki kırmızı meşelerdir. İthal kereste konusunda ilk sıralarda yer alan meşe, genellikle parke, mobilya, yer döşemeleri, merdiven ve mutfak dolabı üretiminde kullanılmaktadır. Meşe kerestelerinin renkleri farklı olabildiğinden bilinçsiz şekilde satın alınmaması önemlidir.

Limba: Limba türü kereste, dekoratif kaplamaların levha üretiminde, marangozluk işlerinde kullanılan bir türdür. Rutubet ve demirle temasından kaçınılması gerekir. Kullanımı zor bir ithal kereste türüdür.

Sapelli: mobilya üretiminde, sandık yapımında, şarap fıçısı üretiminde, çit kazıklarının hazırlanmasında kullanılan bir ithal kereste türüdür. Bunların dışında birçok farklı alanda kullanılan bir kerestedir.

Rusya Krizi Sonrası Ve Ortadoğu Sorununun Çözülmesi

Ortadoğu’da Suriye ve İŞİD Krizi henüz yeni aşılmışken yeni bir kriz sektör temsilcileri tarafından nasıl algılanıyor, ne yapılacak Orman Ürünleri Sektörünü yakından biraz daha incelemek gerekir.

Bazı orman ürünleri sektör temsilcilerine göre Rusya ile yaşanan kriz sonrasında karşılıklı ürün iadeleri özellikle Kocaeli bölgesindeki limanlarda gerçekleşirken, tomrukçular, Ukrayna'dan gelen daha kalitesiz ve kabukları tam temizlenmemiş tomrukların rahatça yurda girdiğine dikkat çekiyorlar. Sibirya tomruğu almak için Türk ithalatçı 8 ay önceden ödemeyi nakit yapıyor. Tomruğu yerinde satın alan Türk işadamları bunları Rusya'da kabuğundan arındırarak yurda gönderiyor. Gemi geri gönderildiğinde Rus tarafının zararı olmuyor. İthalatı kendi firmasından yapan, navlun, gümrük masraflarını karşılayan Türk işadamları ise zarara uğruyor.

Dilovası Kızılkaya Limanı'na 2 Şubat 2011'de Smart adlı gemi ile 3 bin metreküp Sibirya tomruğu geldi. Gemiye çıkıp tomrukları inceleyen Zirai karantina memurları, 'tomruk kabuklarının tam olarak soyulmadığı' gerekçesiyle gümrük işlemlerini durdurdu. Türkiye'ye iğne yapraklı ağaçların kabuklu sokulması, altında böcek veya haşeratın yurda girmesini engellemek amacıyla yasak bulunuyor.

İthalatı yapan firma Genel Müdürü Mahmut Akıskalı, kontroller sırasında tomruklarda ne bir böceğe ne de belirtisine rastlandığını söyledi. Akıskalı şöyle dedi: "3 bin metreküplük gemide 3-5 adet tomrukta tespit edilen kabuk kalıntıları sanki tüm gemideki ağaçların kabuklu olduğu intibasıyla hareket edilmiştir." İthalatçı firma, Tarım Bakanlığı'na, gemide kabuk parçalarını temizlemeyi teklif etti. Ancak bürokratlar geri adım atmadı. 2008'in Şubat'ında ise bakanlık tam aksi bir uygulamaya imza atmış. O tarihte Türkiye'ye gelen Metron 1 adlı gemideki tomruklar, bugün ithalata izin vermeyen genel müdür yardımcısının yazısı ile depoya indirilerek temizlenmiş. Bursa'da 2 ay önce Abdullah Köse'ye ait bir TIR keresteden 13 adedi kabuklu olduğu gerekçesiyle geri gönderildi. İthal orman ürünlerini taşıyan bir firma sahibi, Tarım Bakanlığı'nın "Ruslar bizim portakalımızı, domatesimizi iade ediyor. Biz de iade edelim." anlayışıyla hareket ettiğini öne sürüyor. İthalatçı, daha kalitesiz Ukrayna ürünlerinin rahatça girdiğine dikkat çekiyor.

Bilindiği gibi Ortadoğu’da Suriye ve İŞİD Krizi yeni ihracat yollarıyla aşılmıştı. Yani Ortadoğu’da Suriye ve İŞİD Krizinden sonra darboğaza giren orman ürünleri ihracatı son dönemde kendini toparlamıştı. Fakat Rusya Krizi sonrasında yeni bir darboğaz daha karşı karşıyadır. İran, Suudi Arabistan gibi ülkelerle ve diğer yandan Afrika ülkeleriyle çeşitli ticari anlaşmaların sürdürülebilirliği ve karşılıklı iyi niyet taahhütleri tüm ticari sektörleri açacaktır.

Rusya Krizi Fırsata Mı Dönüşüyor?

Rusya Krizi sonrasında yaşanan birtakım sorunları “Türkiye Expo 2016 Antalya programı” sürecinde özellikle tarım ve turizmde kendini toparlayacaktır. Bu anlamda Türkiye Expo 2016 Antalya programı ormancılık açısından da kaldıraç görevi görecektir. Özellikle enerji, tarım, turizm ithalatı ve ihracatı konusunda çeşitlilik kazandırma çalışmaları orman ürünleri ithalatı ve ihracatı konusunda gerekli olacağı aşikârdır.

Akdeniz ormancılığının aşırı orman ürünleri üretmeye pek müsait olmadığı ve bunun sürdürülebilir olmadığı son dönemde vurgulanır olduğunu da dip not olarak ekleyebiliriz.

---

[1] Türkiye’deki firmalar Rusya’dan ithal SyPly, Sveza, Tyumen; Bulgaristan'dan ithal MaxPly, Vietnam'dan ithal Tekcom, Hindistan’dan ithal Truplex ve Malezya'dan ithal EkoPly (Stigma) marka plywoodları stoğunda bulundurmakta olup, müşterilerinin talebi doğrultusunda, istenilen ölçülerde kesimlerini yapabilmektedirler.

Mustafa Çetin ve Mehmet Yağcı