Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (AKAKDO)

Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık (AKAKDO- LULUCF) sektörü olarak nitelendirilen ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) ve IPCC tarafından formatları belirlenen raporlama sistemidir.

Orman Genel Müdürlüğü- Dış İlişkiler Eğitim ve Araştırma Daire Başkanlığı ve Tarım Reformu Genel Müdürlüğü-Tarımsal Çevre ve Doğal Kaynakları Koruma Daire Başkanlığı olmak üzere 2 çalışma grubu kurulmuştur ve koordinasyon OGM'dedir.  Bu iki çalışma grubu 2006 yılından beri beraber çalışmaktadır.

BMİDÇS yükümlülüklerinin ormancılıkla ilgili kısımlarını yerine getirmekte ve ulusal sera gazı envanteri hazırlamaktadır. İkinci bir görev olarak Sürdürülebilir Orman Yönetimi (SOY) kriter ve göstergelerinin karbon envanteri ile kısmı hazırlanmaktadır.

Ulusal Sera Gazı Envanteri ve Raporu ülkelerin iklim değişikliği politikalarını ve geleceğe ilişkin planlarını şekillendiren, geçmiş politikaların etkilerinin görülebildiği küresel geçerliliği olan belgelerdir. Envanter ve rapor, BMİDÇS ve IPCC (Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli) tarafından uluslararası geçerliliği olan belirli kurallara göre hazırlanmaktadır. Kuralların sözleşmeye dahil olan tüm ülkeler için aynı olmasının amacı ülkelerin karşılaştırmanın, küresel durumun ortaya konulması ve geçmiş faaliyetlerin etkilerinin değerlendirilmesidir.

Raporlar İçin Sektörler

Ulusal Sera Gazı Envanteri Ve Raporu’nun 5 sektörü bulunur. Bu sektörler; 1- Enerji; 2- Endüstriyel prosesler ve ürün kullanımı; 3- Tarım (Besi hayvanı yetiştiriciliği ve gübre kullanımı emisyonları); 4- AKAKDO; 5- Atıklar. AKAKDO Sektörü ise 6 arazi kullanımından oluşmaktadır: Orman Alanları, Tarımsal Ürün Ekilen Alanlar, Meralar, Sulak Alanlar, Yerleşim Yerleri, Diğer Alanlar (Kayalık, kumlu araziler). Ormanlar, mera alanları, tarım alanları ve sulak alanlar; karbon tuttuğundan atmosferdeki emisyonu azaltmaktadır. Bu bakımdan iklim değişikliği ile mücadelede ulusal sera gazı envanteri sektörleri içinde tek yutak sektördür. AKAKDO, ormanların hâkim olduğu net bir karbon tutumunu sayısal verilerle ortaya koyar.

Avrupa Çevre Ajansı tarafından çerçevesi belirlenen CORİNE Projesi yani Arazi Örtüsü/Kullanımı Sınıflandırmasına göre bugüne kadar Avrupa Birliği üyesi ülkeler ve ülkemiz için de 1990, 2000, 2006, 2012, 2018 yılları arazi örtüsü verisi ile bu yıllar arasındaki değişimleri gösterir veri setleri oluşturulmuştur. Yapay bölgeler (şehir, maden ve diğer yeşil alanlar), tarımsal alanlar, orman ve yarı doğal alanlar, sulak alanlar ve su yapıları olmak üzere 5 ana Arazi Örtüsü Sınıfı bulunmaktadır (Kaynak: https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/araziortususiniflari.html). Tarım ve Orman Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı koordinasyonunda bu arazi sınıflarına göre veriler üretilmektedir. Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü UASİS adlı yerel bir projeyle bu arazi sınıflarını daha detaylıca hazırlamakta ve veriler üretme girişimi devam etmektedir.

İklim Zirvesinde (COP13- 2017)’de kabul edilen ve günümüzde kullanılan REDD+ yani ormansızlaşma ve ormanların bozulmasından kaynaklanan emisyonların azaltılması,  ormanların koruyucu rolü, ormanların sürdürülebilir yönetimi ve orman karbon stoklarının korunması ve arttırılması çalışmaları için projeler üretilmelidir.

•Ormansızlaşma (deforestation), •Ormanların bozulması (forest degradation) • Çölleşme (Desertification), •Arazi Tahribatı (Land Degradation) gibi terimlerle ifade edilebilecek olumsuzluklar önlenmelidir.

•Ormanlaştırma (afforestation), • Yeniden ormanlaştırma (reforestation), •Ormanların iyileşmesi/gelişmesi (Forest improvement), • Yeniden bitkilendirme (revegetation), • Arazi Tahribatının Dengelenmesi (Land Degradation Neutrality), • Rehabilitasyon (Rehabilitation), • Restorasyon (Restoratation) gibi iyi uygulamaların geliştirilmesi, yöntemlerin belirlenmesi, rehber ve kılavuzların hazırlanması ve yeni projeler geliştirilmelidir.

Özet olarak

İklim değişikliği ile mücadele kapsamında önemli hedeflerden birinin sera gazı emisyonlarını ve tutumlarını dengelenmesi gerekir. Bu bağlamda sera gazı envanterinde karbon tutumunun hesaplandığı tek sektör olan AKAKDO önemlidir.