Bu çalışma 2010
yılında Prof Dr. Ahmet Tolunay’ın Yüksek Lisans Öğrencisi Mustafa Çetin tarafından
çeviri çalışması olarak hazırlanmıştır. Çalışma tüm Kıbrıs Adası üzerinde yapılmıştır ve yasal bir bağlayıcılığı yoktur.
KIBRIS’IN
ORMAN VARLIĞI
Kıbrıs
793100 nüfus ile Sicilya ve Sardunya adalarından sonra en büyük 3. Akdeniz
adasıdır. 925100ha alan kaplamaktadır. Bu alanın %41,7’si orman ve doğal
vejetasyon alandır. Ayrıca 4 coğrafi bölgeye ayrılır.
1-Troods
Bölgesi: adanın batı yakasında kayalık ve kubbe biçiminde dağlardan oluşur.
Olympus’da 1951 m’ye kadar ulaşabilmektedir. Ormanlar Troods dağ kütlesini kaplar.
Dik eğimler, dar vadiler ile görkemli bir peyzaj oluşturur. Kubbe biçimindeki
dağın alt kesimleri sahil seviyesindeki kısımları sert kayalardan oluşan
verimsiz alanlardır.
2-Pendadaktylos
Bölgesi: adanın kuzeyinde yer alıp genelde kireç dağlardan oluşur. Yükseltisi
1024 m’ye kadar çıkmaktadır. Bu bölgenin bir kısmı Pendadaktylos olarak bilinen
parmak biçimindeki dağları barındırır.
3-Messaoria
Bölgesi: Troods ve Pendadaktylos dağları arasında kalır. Çok düşük yükseltiye
sahiptir ve 180m’yi aşmaz. Troods ve Pendadaktylos dağları arasında gelen
nehirle taşınan alüvyonlardan oluşur.
4-Sahil
Bölgesi: sahil formundaki vadiler ülkeyi sarmıştır. Büyük bir alana sahiptir.
Kuzeyde; Kyrenia vadisi;
Güneyde; Larnaka ve Limassol vadileri;
Batıda; Pafos ve Chrysochou vadileri
Doğuda; Famagusta Vadisi bulunmaktadır.
Topraklar alüvyonlardan oluşmakla beraber tarım için uygun ve verimlidir.
Kıbrıs’ta
yoğun Akdeniz İklimi hâkimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar yağışlıdır.
Merkezi Troods Dağları ve uzun ve dar Pendadaktylos dağ sırası ülkenin
meteorolojisinde önemli bir rol oynamaktadır. Yıllık ortalama yağış Merkezi
Troods Dağlarının zirvesinde 450m-1100m arasında değişmektedir. Kyrenia bölgesi
alanın en kuzey kısmındadır. Kyrenia bölgesinde yağış ortalaması 550mm’dir.
ORMAN KAYNAKLARI
Ormanlar ve
ağaçlık alanlar 385600ha kaplamaktadır. FAO’nun 1999 vejetasyon hartasına göre
ülkenin %41,7’si ni oluşturmaktadır (Pantelas ve Ark. 1999). Ancak FAO’nun
2000 yılı ölçümleri daha önce 280,000 ha eksik orman alanı ölçümü yapıldığını
göstermektedir. Bu iki veri arasındaki fark özel ormanların 1999 haritası
yapımında gösterilmediği için ortaya çıkmıştır.
Kıbrıs’ta
çok az kişi ormancılıkla uğraşmaktadır. Yüksek orandaki kentleşme (%70)
ormancılığın ulusal ekonomiye katkısı (%0,03) ve %97 odun ithalatı Kıbrıs
ormancılığını yansıtmaktadır. Bununla beraber kentleşme eğilimi kırsal
kesimdeki insanların hizmet sektörünün geliştiği büyük şehirlere ve sahil
alanlarına göç etmelerini hızlandırmaktadır. Ormanların ekonomik değerlendirme
çalışmaları göstermektedir ki ormanların sosyal ve çevresel değeri ağaç ve odun
hammaddesi gibi ticari değerinden daha fazladır. Turizm ve eğlendinlen alanının
ekonomiye katkısı toplam ekonominin %25ini oluşturmaktadır. Turizm
hizmetlerinin orman alanlarında gelişmesi ormanlara pozitif ve negatif etkiler
yapmaktadır.
Neredeyse
bütün ormanlar doğal veya yarı doğal ormanlardır. Toplam Orman alanının
%44,6’sını yüksek ormanlar, %32,6 sını makiler, %22.8sini ise çalılıklar ve
daha bodur vejetasyon tipleri oluşturmaktadır.
Daha önce
yıllarda yakacak odun üretimi için ağaçlandırılmasına rağmen herhangi bir
üretim plantasyonu yoktur. Günümüzde plantasyonlar pazarlama dışı fayda
amacıyla kullanılmaktadır. Orman tahribatı genelde otlatma, yangın, madencilik
ve tarımsal amaçlı ortaya çıkmaktadır. Son zamanlarda turizm gelişmesiyle
beraber doğal vejetasyon zarar görmektedir.
Kıbrıs’ta
ormancılık uzun yıllardan beri çok amaçlı kullanıma dayanmaktadır. Antik çağda
ormanlar yoğun olarak kullanılmaktadır. Ev ve gemi yapımı için ağaçlar
kesilmiştir. Gıda ve yemek ihtiyaçları için kaynak oluşturmuştur. Avrupalı
ormancılar tarafından oluşturulan sürdürebilirlik ilkesi 20yy’dan itibaren
Kıbrıs’ta uygulanmaya başlamıştır.
Günümüzde
ormancılık yönetimi ormanların korunmasına odaklanmıştır. Ormanların
korunmasında şunlar önemli noktalardır;
-her türlü
ürün ve hizmet sağlama
-odun ve
odun dışı orman yönetimi
-peyzaj
kalitesi
-kırsal
kesim ve köylüler için su kaynaklarının korunması
-koruma
yönetimiyle orman kaynakları özellikle kırsal alanlar olmak üzere
sosyo-ekonomik gelişme için çok boyutlu fırsatlar sağlamaktadır.
KURUMSAL BAKIŞ
Mülkiyet açısından devlet
ormanları toplam alanı %40,6’sını oluşturur, geri kalan %50.4 özel ve ortak
orman alanıdır. Devlet ve
ortak orman alanlarını Kıbrıs Orman Genel Müdürlüğü tarafından yönetilirken
özel ormanlar bu ormanların düzeni ile ilgili herhangi bir kanun olmadığı için
yönetim altında değildir. Özel ormanlar genelde 700 ile 1200m arasında değişen
tepelik alanlarda bulunmaktadır. Ortalama boyutları 2,1—4.4ha arasında
değişmektedir.
Yönetim ve Politikalar olarak; Ormancılığın
sorumluluğu Tarım-Doğal kaynaklar ve Çevre Bakanlığı altındaki Kıbrıs Orman
Genel Müdürlüğüne aittir.1980’lerden sonra Kıbrıs Orman Genel Müdürlüğünün
birçok çalışması ormanları koruma üzerine olmuştur. Son yıllarda Kıbrıs orman
yangınlarında Kıbrıs Yangın Tugayı ile ormancılar arasında yakın ilişkiler
kurulmaktadır. Ormancılık ve ormancılık faaliyetleri ulusal orman kanuna göre
yapılmaktadır. Ormancılıkla ilgili çeşitli stratejiler geliştirilmektedir.
Bunların amacı orman şartlarını geliştirme, toprak ve havzayı korumak, biyo
çeşitliliği korumak, ekoturizmi geliştirmek ve odun-odun dışı orman ürünlerinde
sürdürülebilirliği sağlamaktır.
ORMANLARIN ULUSAL EKONOMİYE KATKISI
Ormanların
Kıbrıs ekonomisine katkısı düşüktür. 2001yılında GSMH’ ya katkısı sadece %
0.026 olmuştur. Odun endüstrilerinin katkısı biraz daha fazladır. 2001 ‘de %1.1
olmuştur. Bunun %0.6’sı odun
endüstrisinden % 0.5 mobilya endüstrisinden meydana gelmektedir.
Kıbrıs
ormancılığında 2001 yılında 651 kişi istihdam edilmiştir. Buda toplam
istihdamın %0.2’sini oluşturmaktadır. Bu istihdam edilen kişiler genel orman
yönetimi ve korunması amacıyla devlet tarafından istihdam edilmiş ormancı, işçi
ve yangın görevlileridir. Odun endüstrisinde toplam iş gücü ulusal istihdamın
%1.9unu oluşturmaktadır.
Uluslar
arası Ticaret açısından Kıbrıs’ta
2000 yılında toplam odun tüketimi 640439m3 iken kişi başına düşen
odun miktarı 0.95 m3 dür. Odun endüstrileri genellikle ithalata
dayanmaktadır. Buda 97,8 m3 odun tüketimi demektir. İthal edilen
yakacak odun toplamı yakacak odun tüketiminin %92.7sidir. Aslında Kıbrıs net
olarak odun ürünleri ithalatçısıdır. Tüm odun pazarının %97,1’i ithalat ile karşılanmaktadır.
DİĞER ORMAN
İLİŞKİLİ ENDÜSTRİLER
Turizm ve
Yeşil Kuşak:
Kullanılan
odun dışı orman endüstrisi ve faaliyetlerinin GSMH’ YA katkısı dolaylıdır.
Bununla ilgili çok az veri mevcuttur. Bal yapımı ve avcılık endüstrilerinin
GSMH’ YA katkısı % 0.079 olarak hesaplanmıştır. Ormanlar tarafından sağlanan
turizm, eğlendinlen, havza koruması ve tarımsal faydalar vardır. Ancak parasal
olarak hesaplanmamıştır.
Toprak ve
su kaynaklarının korunması, biyo çeşitliliğin sağlanması, karbon emilimin
sağlanması istatistik olarak ölçülmemiştir ancak giderek önemi artmaktadır.
KIBRIS
ORMANLARININ DEĞERİ
Doğrudan
kullanım Değerleri:
Kıbrıs
ormanları odun üretimi olarak; kereste ve yakacak odun, odun dışı orman
ürünleri olarak; mantar, tıbbi ve hoş kokulu bitki, bal, reçine, gibi ürünler
sağlamaktadır. Bunların birkaçı
ticarette kullanıldığı içi hesaplanması kolaydır. Kereste ve yakacak odun
değeri ticari miktarı ve taşıma maliyetine göre hesaplanır. Bal miktarı da arı kovanlarının sayısına göre
hesaplanmaktadır. Orman içerisinde
kurulmuş arı kovanlarının üretimi 20 kg/kovan’dır. Balın toplam değeri
3.3milyon Euro olarak hesaplanmıştır.
Aromatik
bitkilerin değerlendirilmesi kekik, nane, defne gibi bitkilerin pazardaki
ticari miktarına dayalıdır. Toplam parasal değeri 0,3 milyon Euro olarak
hesaplanmıştır.
Avcılığın
ekonomik değeri avcı sayısına ve avcılara verilen izin ücretine dayanmaktadır.
Kıbrıs adasında 19.330 avcı bulunmaktadır. Yıllık izin ücreti 59,5 Euro dur.
Rekreasyonun
değeri günlük yerli ve yabancı ziyaretçi sayısı ve giriş ücretine bağlıdır.
Ortalama 253 bin yerli, 481.250 yabancı ziyaretçi vardır. Günlük rekreasyon
ücreti 2.5 eurodur. Buna göre rekreasyon değeri 1.8 milyon Eurodur.
Dolaylı
Kullanım Değeri
Kıbrıs
adasının ormanları toprak ve su kaynaklarını korumak, biyo çeşitliliği korumak,
tarımsal üretimi desteklemek gibi önemli dolaylı faydalar sağlamaktadır.
Kıbrıs
ormanları yıllık 120 bin tC emilimi yapmaktadır. Bir ton karbonu 20 Euro olarak
ele alındığında 2.4 milyon Euro olmaktadır.
Ormanların
Karşılaştığı Olumsuzluklar:
Kıbrıs
ormanlarının ekonomik değeri tüm olumsuzluklarda göze alındığında
tamamlanacaktır. Örneğin zayıf orman yönetiminden kaynaklanan erozyon ve sel;
orman yangınlarından kaynaklanan zararlar; insan etkisinden dolayı bozulan
peyzaj ve doğa kalitesi; yaban hayatı ile böcek Zaralarından kaynaklanan
zararlardır. Devlet
ormanlarında yıllık ortalama 23 yangın çıkmakta ve yaklaşık 190 ha yangınla
kaybedilmektedir. Yanan ormanları yenileme maliyeti ise 1500Euro/ha dır.
Yaban hayvanlarının tarımsal
ürünleri yemesi sonucu oluşan zararı devlet çiftçilere ödemektedir. Yıllık
yaklaşık 450 kişiye bu ödeme yapılmaktadır. Bunun toplam maliyeti ise yıllık
56.000 Euro yapmaktadır.
0 Yorumlar
Yorumunuz İçin Teşekkürler..