Sürdürülebilirliğin Kökeni ve Bir Kavramın Doğuşu

Günümüzde hem çevre hem de ekonomi alanında sıkça duyduğumuz "sürdürülebilirlik", Türkçe'de "sürdürülebilirlik", İngilizce'de ise "sustainability" olarak ifade ediliyor. Ancak bu terimin kökeni, Almanca "Nachhaltigkeit" kelimesine dayanıyor. Peki, bu önemli kavramın mucidi kimdir ve neden bu kavramı ortaya atma ihtiyacı duymuştur?

H.C. von Carlowitz: Bir Muhasebeciden İlham Verici Bir Kavram

Sürdürülebilirlik kavramını ilk kez ortaya atan kişi, 17. yüzyılda yaşamış Alman muhasebeci ve maden işletmecisi Hans Carl von Carlowitz'tir. Kendisi 1645 yılında Saksonya’nın Chemnitz şehrine yakın bir bölgede doğmuş, 1714 yılında ise yine Saksonya’da Freiberg şehrinde hayata veda etmiştir.

Carlowitz’in bu kavramı kullanma nedeni, yalnızca ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda ekosistemlerin korunmasıyla ilgili derin bir farkındalıktı. Bu farkındalığın kaynağı ise o dönemde Saksonya’da madenlerin karşı karşıya olduğu krizdi.

Sürdürülebilirlik Kavramının Doğuşu

Carlowitz, 1713 yılında yayımlanan “Sylvicultura Oeconomica” adlı eserinde "Nachhaltigkeit" kavramını ilk kez kullandı. Bu kavram, özellikle Saksonya’daki orman kaynaklarının kullanımına yönelik bir çözüm önerisi olarak ortaya çıktı.

1700'lü yılların başlarında, madenlerin eritilmesinde kullanılan kereste, ormanların kontrolsüz tüketimi nedeniyle tükenmeye başlamıştı. Bu durum, kereste fiyatlarının artmasına, birçok madenin kapanmasına ve sektörün çöküşüne yol açıyordu. Hem ekonomik hem de çevresel bir kriz söz konusuydu. İşte bu noktada Carlowitz, çözümü ormanların yeniden ağaçlandırılması ve doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi fikrinde buldu.

İlham Kaynağı: Jean-Baptiste Colbert

Carlowitz’in orman reformu konusundaki fikirleri, ünlü Fransız siyasetçi ve merkantilizm savunucusu Jean-Baptiste Colbert’ten etkilenmiştir. Colbert’in 1669 yılında çıkardığı Orman Reformu Yönetmeliği, Carlowitz için bir ilham kaynağı oldu. Bu reform, ormanların kontrolsüz tüketimine karşı, kullanılan alanların yeniden ağaçlandırılmasını ve hızlı büyüyen kereste türlerinin seçilmesini öngörüyordu. Carlowitz, bu yaklaşımları geliştirdi ve kendi bölgesine uyarladı.

Sürdürülebilirliğin Günümüze Yansıyan İlkeleri

Carlowitz’in bu fikirleri günümüzde de geçerliliğini koruyor. Sürdürülebilirlik, etik, ekolojik ve ekonomik üç temel ilkeye dayanmaktadır:

1. Etik İlkeler

   • İşbirliği
   • Şeffaflık
   • Hak temelli yaklaşım
   • Katılımcılık

2. Ekolojik İlkeler

   • Bilimsel temelli yaklaşımlar
   • Ekosistemlerin korunması
   • Çevre dostu uygulamalar

3. Ekonomik İlkeler

   • Rasyonel kararlar
   • Kârlılık
   • Sürdürülebilir kalkınma
   • Sosyoekonomik denge

Sonuç: Geçmişten Geleceğe İlham Veren Bir Miras

H.C. von Carlowitz’in 300 yıl önce ortaya koyduğu sürdürülebilirlik kavramı, bugün hem çevresel hem de ekonomik krizlere karşı etkili bir çözüm olarak karşımıza çıkıyor. Ancak bu kavramın kökeni ve hikayesi pek bilinmiyor.
Oysa ki sürdürülebilirlik, yalnızca çevre koruma fikrinden ibaret değil; etik, ekolojik ve ekonomik dengelerin birlikte gözetildiği bir yaşam felsefesi. Bu yaklaşım, günümüzde olduğu gibi gelecekte de insanlığın karşılaşacağı zorluklar için bir rehber olmaya devam edecek.

Not: Freiberg şehrinde okuyan bir başka önemli isim olan Alexander von Humboldt, Carlowitz’in sürdürülebilirlik mirasını jeoloji çalışmalarıyla farklı bir boyuta taşımıştır. Freiberg, sadece bu kavramın doğduğu yer değil, aynı zamanda doğa bilimleri tarihinde önemli bir merkezdir.