Toprak, yaşamın temel kaynaklarından biridir. Ancak toprağın kirlenmesi, toprağın üretim gücünün kaybedilmesi, doğal dengenin bozulması, yanlış arazi kullanımı ve iklim değişikliği gibi etkenlerle toprak erozyonu dünya genelinde ciddi bir tehdit haline gelmiştir. Gelin 17 Haziran 17 Haziran’da kutlanan Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü öncesi toprakla ilgili bazı bilimsel çalışmalara ve işbirliklerine göz atalım.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. Mustafa Çanga’nın toprak erozyonu konusundaki ders notları, hem akademik çevreler hem de uygulayıcılar için değerli bir başvuru kaynağıdır. Söz konusu notlarda, erozyon süreçleri bilimsel bir temelde açıklanmakta, erozyon riskine karşı alınabilecek biyolojik, mekanik ve kültürel önlemler tanıtılmakta ve toprağın sürdürülebilir yönetimi için stratejik öneriler sunulmaktadır. Ders içeriklerini buradan alabilirsiniz.
Toprak sağlığı, orman yönetimi ve iklim değişikliğiyle mücadelede anahtar rol oynuyor. 19 Mart 2025’te Brüksel’de gerçekleşen HoliSoils Politika Etkinliği, Avrupa’daki karar vericiler, bilim insanları ve paydaşlar için önemli bir dönüm noktası oldu. Finlandiya Doğal Kaynaklar Enstitüsü’nün (Luke) ev sahipliğinde düzenlenen etkinlikte, orman toprağı sağlığı, sürdürülebilir yönetim ve politika geliştirme ekseninde güncel araştırmalar ve çözüm önerileri paylaşıldı. Avrupa Komisyonu temsilcileri, AB üye devletlerinden politika yapıcılar, akademisyenler ve sektör uzmanları etkinlikte bir araya geldi.
Avrupa orman topraklarının sağlığına dair bilgi sağlamak amacıyla yürütülen AB HoliSoils projesi kapsamında, 100 metre çözünürlükte toprak özelliği haritaları oluşturulmuştur. ISRIC'in yönettiği çalışmalarda yaklaşık 28.000 toprak profili analiz edilerek pH, organik karbon, yoğunluk gibi temel toprak verileri dijital haritalama teknikleriyle işlenmiş; eksik veriler yardımcı değişkenler ve modelleme yöntemleriyle tamamlanmıştır. Haritalar, orman yönetimi, iklim değişikliği senaryoları ve politika geliştirme için kullanılabilecek önemli bir kaynak sunmakta olup, elde edilen veriler ISRIC Toprak Veri Merkezi’nde açık erişime sunulacaktır.
Bilimsel çalışmalarla toprağın süreçleri üzerindedir. Toprakta karbon ve besin döngüsünü yöneten mikrobiyal süreçler oldukça karmaşıktır ve bu nedenle matematiksel modellerle öngörülmesi zordur. Bu karmaşıklık, biyolojik ve ekolojik dinamiklerin topraktaki fiziksel süreçlerle etkileşerek kaynakların alınışı, kullanımı ve organik maddenin toprakta korunmasına dair kalıpları şekillendirmesinden kaynaklanır. "Toprak Mikrobiyal Dinamiklerinin Modellenmesinde İlerlemer" başlıklı makale koleksiyonunda, bu karmaşaları ele almak için geliştirilen yeni matematiksel yaklaşımlar sunulmaktadır. Bu perspektif yazısı, teorik ilerlemeleri ve mikrobiyal süreçlerin fiziksel sınırlamalarla birlikte modellenmesindeki mevcut zorlukları özetlemektedir.
Orman Toprağının Geleceği Bilimle Şekilleniyor
Etkinlik, Luke CEO’su Johanna Buchert’in açılış konuşmasıyla başladı. Buchert, toprak bozulmasının, hayati ekosistem hizmetlerini tehdit ettiğini vurgularken; bilimsel bilgi birikiminin sürdürülebilir yönetim pratikleri geliştirmede temel oluşturduğunu belirtti.
Araştırmacı sunumlarının öne çıkan başlıkları şunlardı:
-
Toprak karbon stoklarının kantifikasyonu
-
Toprak biyoçeşitliliğinin izlenmesi
-
Organik toprakların yönetimi
-
Yangın yönetimi zorlukları
-
Avrupa’daki toprak düzenlemeleri
Avrupa Orman Enstitüsü’nden (EFI) Hans Verkerk, ormanların 2050 yılına kadar iklim nötrlüğüne ulaşmadaki potansiyeline dikkat çekti. Ancak uygulamaların bölgesel farklılıklar göstermesi, politika geliştirmede bağlamsal yaklaşımların önemini ortaya koydu.
Bilim, Politika ve Sektör Temsilcileri Panelde Buluştu
Etkinliğin en dikkat çeken bölümü ise bilim insanları, politika yapıcılar ve özel sektör temsilcilerinin katıldığı panel tartışması oldu. Panelde özellikle şu noktalar ön plana çıktı:
-
Toprak verilerinin yetersizliği, karar alma süreçlerinde önemli bir eksiklik olarak öne çıkıyor.
-
Tutarlı ve uyumlu toprak izleme sistemleri, sürdürülebilir yönetim politikaları için elzem.
-
İşletmelerin rolü, odun temini gibi kritik kararlarda güvenilir veriye erişim ihtiyacını beraberinde getiriyor.
-
Yerel örgütlerin önemi, bilimsel çıktıları orman sahiplerine ulaştırmada köprü görevi görüyor.
DG Clima'dan Christian Holzleitner’in vurguladığı gibi, "Daha sürdürülebilir orman yönetimi herkese fayda sağlar." Bu nedenle yeni teşvik mekanizmalarına ve biyoekonomiyi merkezine alan bir vizyona ihtiyaç var.
Orman Toprak Sağlığı İçin Politika, Bilim ve İşbirliği
Etkinlikte HoliSoils ortakları tarafından hazırlanan kapsamlı bir politika özeti de tanıtıldı:
“Avrupa’daki Orman Toprağı Zorlukları: Sürdürülebilir Orman Yönetimi ve İzlemesi ile Çözümler” başlıklı bu belge, AB düzeyinde atılabilecek somut adımlar için bilimsel referans sunuyor.
Etkinlikte sunulan diğer başlıklar:
-
Toprak sera gazı bütçeleri ve LULUCF düzenlemeleri
-
Toprak biyoçeşitliliğini ölçmek için en son teknolojiler
-
Yangın yönetimi ve kontrollü yakma uygulamalarının toprak sağlığı üzerindeki etkileri
-
Organik toprakların iklim değişikliğine karşı yönetimi
Brüksel’deki bu buluşma, sürdürülebilir orman toprak yönetimi için bilim-politika işbirliğinin ne kadar yaşamsal olduğunu bir kez daha gösterdi. Politika yapıcılar, araştırmacılar ve işletmeler, yalnızca güncel verileri değil; aynı zamanda uyumlu yöntemleri, yerel bağlamları ve uzun vadeli teşvik mekanizmalarını göz önünde bulundurarak birlikte hareket etmeli. Sağlıklı orman toprakları, sağlıklı bir gezegenin temelidir. HoliSoils gibi girişimler, bu hedefe ulaşmada yol gösterici olmaya devam ediyor. Programın sunumlarını buradan alabilirsiniz.
Bu vesileyle 17 Haziran Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü nü kutlarız.
0 Yorumlar
Yorumunuz İçin Teşekkürler..