Türkiye'de Akdeniz ve Ege kıyı kuşağında sert yapraklı herdem yeşil ormanların oluşturduğu sık Akdeniz çalılığı yani maki gelişmiştir. Marmara kıyı kuşağında bu orman altı çalılıklar Ağaç fundası, Çalı fundası ve kocayemiş türleri ile yaygınlaşır. Bu sebeple fundalık olarak da ifade edilir. Karadenizde ise daha çok orman gülü hakim olan çalı türü yaygındır. Diğer yandan bozkır da yani İç Anadolu'da meşe ve ardıç hakimiyetinde bir çalı grubu vardır. Çalı deyip geçmeyin daha neler neler var haydi kısaca bakalım.
Türkiye'de 5 çeşit çalı orman olduğu ifade edilebilir.
1 Maki
Tipik Akdeniz kuşağında sık Akdeniz çalılı olarak ifade edilir. Literatürde "Sık Akdeniz çalılığı" olarak geçsede maki olarak isimlendirildiği bilinmektedir. Aslında Maki korsika Adası'nda yerli halkın laden çalısına verdiği isimdir.
Makinin tipik türü sandal, kocayemiş, çalı fundası, sakız, Mersin, keçiboynuzu, pırnal meşesi, tüylü meşe, Finike ardıcı, katran ardıcı, delice, Defne ağacı, hayıt, sumak, menengiç, süpürge otu, İpek ağacı, Mersin, Sandal, Erguvan, katran ardıcı, tesbih çalısı, katırtırnağı, zakkum, laden, akçakesme, keçiboğan, cehri, Adaçayı türleri, patlangaç çalısı, karabaş otu, Çiriş otu, kekik türleri, orman asması, karaasma, kökboya, sütleğen, abdest bozan, sığır kuyruğu olarak sıralanabilir.
Maki vejetasyonu kızılçam kuşağında ve sedir kuşağında farklı türlerin geliştiği bilinmektedir. Kızılçam çalı türleri düşük rakımlı Akdeniz ikliminin tipik çalısı olduğu bilinirken; sedir kuşağındaki çalı türleri ise yüksek dağlık arazide ki soğuk ve karlı iklim etkisinin altında ormanlarda bulunan türler olarak gözümüze çarpmaktadır. Yine kızılçamın gölge kapalılığı tam sağlaması ve sedir gölge kapalığını kısmen sağlaması ile bu farklılık oluşabilmektedir.
2- Frigana ve Garig
Keçi otlatması ile seyrekleşen seyrek Akdeniz çalılığı oluşur. Bu yüzden hem seyrek hem de dikenli türler bu çalı formunu oluşturur. Karabaş otu, kekik türleri, laden, biberiye, katran ardıcı, katırtırnağı, abdestbozan, sütleğen, geven türleri, Çiriş otu, adaçayı türleri gibi hem dikeni hem hayvanlar tarafından yemesi zor olan çalılardır. Datça yarımadasında bu örtü çok iyi görülebilir.
3- Fundalık
Genel olarak meşe ormanlarında ve ışık alan diğer ormanların altında gelişir. Genelde ağaç fundası, çalı fundası, kocayemiş yaygınlaşmıştır. Trakya ve Marmara bölgesinde yaygındır.
4- Orman gülü çalılığı
Karadeniz ikliminin etkisi altında dağlık arazide meşe, kayın, ladin ormanların altında orman gülü çalısı yetişir. Mor çiçekli ve sarı çiçekli iki türü vardır. orman gülü çok koyu gölge yaptığı için altında hiç bir bitki türü barındırmamaktadır.
5- Bozkır çalıları; meşe ve ardıç
Meşe ve ardıç bazı türleri çalı şeklinde ve bazı türleri ağaç şeklinde boylu büyüyebilir. Bu bölümde çalı formunda olabilen türleri ele alacağız. Türkiye'de 18 tür 31 alt tür ile oldukça zengin bir türdür. Meşe türlerinin ekolojik istekleri farklıdır. Bu sebeple meşeler birbirinden çok farklı ekolojik özelliklere sahip bölgelerde yayılmışlardır.
Türkiye'de Karadeniz ikliminin etkisi altında nemli ve serin yerlerde, Akdeniz iklimi etkisi altında ılık ve yazları sıcak bölgelerde, İç Anadolu ve Trakya'nın bozkırlarında farklı meşe türleri yetişir. Tüylü meşe, saçlı meşe, mazı meşesi en yaygın türleridir. Yakacak, hayvan otlatması ve odun kömür üretiminde kullanılır. Meşe ormanlarına doğu gürgeni, ova akçaağacı, alıç, akdiken, yabani ahlak, kızılcık, karaçalı gibi türler karışabilir. Bozkır ekosisteminin en önemli türü olduğunu ifade edebiliriz.
Diğer bozkır çalısı ardıçtır. Ardıç'ın 10 kadar türü ülkemizde doğal olarak vardır. Bozkır ve/veya yüksek rakımlı bölgelerde yaşayabilir. Katran ardıcı, sabin ardıcı, finike ardıcı, kokulu ardıç, yayılıcı ardıç pek boylu ağaç olmaz ve Anadolu'nun pek çok yerinde yetişmektedir. Hem meşe ve hem ardıç oldukça kanaatkar bir tür olarak kurak, toprağı yetersiz, yüksek rakımlı yerlerde bile yetişebilir. Diğer yandan Prof. Dr. Ünal Akkemik'in yapmış olduğu çalışmaya göre 629 ağaç ve çalı türümüzün 382 tanesi çalıdan oluşmaktadır.
Çalı deyip geçişmeyecek kadar zengin bir çalı ormanlarını kısaca tanıdık. Çalı ormanları zengin mera bitkisi, tıbbi ve aromatik bitkiler, çiçekler gibi flora ve birçok türü barındıran fauna içerir.
.jpg)
0 Yorumlar
Yorumunuz İçin Teşekkürler..