Orman Okulu Yaklaşımı ile Çağı Yakalamak

Orman okulları, öğrencilerin kişisel, sosyal ve teknik becerileri öğrenmek için doğal alanları ziyaret ettikleri bir açık hava eğitim modelidir. Bu eğitim modelinde çocuklar ve gençler, ormanlık bir ortamda uygulamalı öğrenme yöntemiyle kendilerine güven elde ederler. Öğrenciler orman eğitmenleri eşliğinde bir günlerinin yarısını veya tamamını ormanda geçirirler. Ormanda geçirdikleri zaman diliminde; keşif yaparlar, oyun oynarlar ve doğanın onlara sundukları materyaller yardımıyla öğrenirler. Orman çevresi matematik ve iletişim gibi daha soyut kavramları öğrenmek için kullanılabilir.

Bazı çocuklar okul ortamında kendi performanslarını yeterince gösteremezler. Bu eğitim modeli, özellikle özgüven ve davranış problemi olan çocukların gelişimine olumlu katkılarda bulunmuştur.
Bu okul modeli, bir orman içerisinde uygulanabildiği gibi park, botanik bahçesi vb. bir mekân belirlenerek çocuklara yönelik düzenlemeler yapılabilir. Özellikle metropollerde yeşil alan kısıtlılığından dolayı bu yönteme sıklıkla başvurulur.

Dünyada orman okulları eğitim modelini uygulayan bazı ülkeler; Kanada, ABD, Avustralya, Yeni Zelanda, Malezya, İsviçre, İspanya, İsrail, İrlanda, Almanya ve Birleşik Krallık’ tır.

1- Kanada Orman Okulları
Carp Ridge Anaokulu, 2007 yılında Marlene Power tarafından kurulmuştur. 2012 yılında Power, Forest School Canada’ nın başına geçmiştir. Bu kurum Kanada’daki orman okulları hareketini başlatmış, orman okullarına destek, eğitim ve akreditasyon ağı oluşturulmaya çalışmıştır. Hareket, Kanada’nın birçok eyaletine yayılmıştır.
2- Amerika Birleşik Devletleri Orman Okulları
1920’li yılların başında Kuzey Wisconsin’de ağaçlandırma projelerinin bir bölümü olarak orman okulları ortaya çıkmıştır. Ağaçlandırma yapılması için her okula bir arazi tahsis edilmiş ve bu ağaçlandırılmış araziler daha sonra okul ormanı olarak kullanılmıştır. Bu şekilde çocuklara ormancılık ve çevre bilinci öğretilmeye çalışılmıştır. 2007 yılına kadar Wisconsin’de 346 okulun özel okul ormanı bulunmaktaydı. Modern orman okullarında ise aktiviteler açık hava sınıflarında yapılmaktadır.
3- İsveç Orman Okulları
1957 yılında Gösta Frohm, tarafından ‘Skogsmulle’ konsepti ortaya atıldı.  Skog orman anlamına gelir, mulle ise çocuklara doğa sevgisini öğreten düşsel bir karakterdir. 1987 yılında Gösta Frohm Skogsmulle Vakfı kurulmuştur. Vakfın amacı çocuklara sevgisini ve saygısını aşılamaktı.
Gösta Frohm 1971 yılında yayınladığı kitabında Mulle’nin öyküsünü kısaca anlatır. Mulle masum ve neşeli bir karakterdir. Arkadaşları Laxe, Fjallina ve Nova’dır. Açık hava okulunun liderleri karakterlerden biri gibi giyinerek çocuklarla birlikte doğayı keşfeder.
İsveç’te ilk orman okulu 1985 yılında Siw Linde tarafından kurulmuştur. Linde, 80’lerde Skogsmulle okullarında hafta sonları eğitim lideri olarak görev yapmış aynı zamanda Skogsmulle yaklaşımını çocuk yuvalarına uygulama yollarını düşünmüştür.
I Ur och skur (Yağmur ya da ışık) adıyla okul kuran Linde, başlangıçta devlet fonu bile alamamıştır. Öğrencilerin velileri, oyun nesneleri ve barınaklar inşa ederek destekte bulunmuşlardır. 1985’ten itibaren 180’den fazla I Ur och skur okulları kuruldu. Hepsi aynı ilkelerle fakat farklı yöntemlerle çalışmaktadır.
 
4- Birleşik Devletler Orman Okulları
İngiltere’de Orman okullarının tarihi yeni gibi görünebilir fakat çocukları ve gençleri doğal ortamlara götürme geleneği Victoria devrine kadar uzanır. O devrin romantiklerinden olan Wordswort, Ruskin ve doğa bilimcileri Susan Isaacs ve Macmillin kardeşler bugünkü orman okullarının temellerini atmışlardır.

90’lara gelindiğinde ise “alternatif” bir eğitim modeli arayışına girilmiş ve bu bağlamda orman okulu ortaya çıktı. Orman Okulu, Somerset, Bridgewater Koleji’ nden bir grup anaokulu öğretmeni tarafından 1993 yılında İngiltere’ye tanıtılmıştır. Danimarka’da bulunan bir Orman Okulu’nu ziyaret eden öğretmenler, bu eğitim modelini İngiltere’de uygulamak istediler. Öğrencileri gözlemleyen eğitimciler her öğrencinin yetenek ve becerilerini dikkate alarak kendi uygulamalarında dikkate almışlardır. 2000’den itibaren İngiltere ve Galler’de orman okulları yaygınlaşmaya başladı. İngiltere’de 2006 yılına kadar 140’a yakın orman okulu açılmıştır.

Çocukların çevre hakkı için yani çocuklarımızın temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevrede yaşaması için orman okulu uygulamalarını geliştirmeliyiz. Diğer yandan okul bahçelerinin hem ekolojik ve hem pedagojik olması için çaba göstermeliyiz. Zaten pandemi ile açık hava eğitim ortamlarının farkına vardık. Bu ister orman okulu olur ister başka bir yöntem olur. Sadece iş başına geçmeliyiz.

Sonuç olarak

Eğlenme ve dinlenmelerini çoğu zaman kapalı ortamda yapan ve zamanının önemli kısmını bilgisayar, tablet, cep telefonu veya televizyon izleyerek geçiren çocuklar yalnızca iki duyularını (görme ve işitme) kullanıp zaman içinde iyice doğadan koparak Richard Louv’un da belirttiği gibi “Doğa Yoksunluğu” sendromuna yakalanmaktadırlar. Bu sendrom doğaya yabancılaşmanın insana getirdiği duyuların daha az kullanılması, dikkat sorunları ve zihinsel, fiziksel hem duyusal hastalıklar gibi yüksek maliyete dikkat çekmektedir. 

21. yüzyıl insanını yetiştirmede öğrenme mekânları ve son dönemde okul ekosistemi olarak nitelendirilen fiziki ve piskososyal çevre 12 duyuya hitap eder şekilde geliştirilmelidir. Pestalozzi, Froebel, Montessori ve Dewey çocukların öğrenme ve gelişimlerinin büyük ölçüde doğa ile doğrudan deneyimler yoluyla geliştirildiğini söylemişler Frobel, eğitimde doğanın yeri üzerinde önemle durmuştur.

Eğitim Yapıları Asgari Tasarım Standartları Kılavuzu’nda 2015 sonrası yapılan okul bahçeleri için “Okul bahçelerinin soğuk ve monoton bir görünüşe sahip olmaması için beton ve asfalt yüzeylerden kaçınılmalı, peyzaj projesine uygun olarak, doğa temelli yaklaşımla tasarlanmış geniş çim alanları ve okul bahçesi ihata duvarı boyunca iklim bölgesine uygun ağaçları içeren düzenleme yapılmalıdır” ifadeleri yer alıyor. Okul bahçelerinin yetersiz kalması MEB 2019-2023 Stratejik Planı’nda “Temel eğitimde okulların niteliğini artıracak yenilikçi uygulamalara yer verilecektir” hedefinin altında ortaya konan tespitlerden biridir. Plan, “okul bahçelerinin öğrencilerin çok yönlü gelişimini destekleyecek şekilde tasarlanması ve dersler ile ders dışı etkinliklerin kültürel kazanımlarla desteklenmesi”ni ihtiyaç olarak tanımlıyor. 2023 Eğitim Vizyonu’nda ise “okul bahçelerinin ‘Tasarım-Beceri Atölyeleri’ ile bağlantılı olarak yeniden tasarlanıp yaşam alanlarına dönüştürülmesi” belirlenen hedefler arasında yer alıyor. TBA’lar kapsamında özellikle Tabiat ve Hayvan Bakım Atölyeleri okul bahçelerinin doğa temelli bir yaklaşımla, çocuklarla eğitimcilerin ihtiyacını gözeterek ve katılımcı bir şekilde yeniden tasarlanmasını teşvik etmektedir.

Çocukların çevre hakkını okul bahçelerinde korunması ve geliştirilmesine yönelik Anaokullarında Peyzaj Rehberi yayımladık ve Anaokulu Bahçelerinde Çevre Hakkının İzlenmesi projesini yürütüyoruz.